Xử phạt kinh doanh phân bón giả
Hiện nay, mỗi năm Việt Nam tiêu thụ khoảng 11 triệu tấn phân bón.[1] Phân bón là yếu tố quyết định năng suất cây trồng, rất quan trọng đối với nền sản xuất nông nghiệp Việt Nam. Người nông dân mỗi năm đều bỏ ra một khoản chi phí không nhỏ để mua phân bón thậm chí còn phải mua nợ. Tuy nhiên lại vỡ lẽ khi sau một thời gian mới biết đó là phân bón giả. Điều đó đã gây ra nhiều sự bức xúc không nhỏ trong đối với người nông dân, các doanh nghiệp và cả cộng đồng. Đối với nhiều người nông dân khi đã mua nhầm phân bón giả chỉ biết ngậm ngùi. Vì sao?. Chính là vì họ không biết làm cách nào để chứng minh rằng mình đã mua phân bón tại Đại lý nơi phân phối. Và sau khi mua phân bón thì đã dùng hết và khó có thể thu hồi để chứng minh.
Sau đây, Luật Nghiệp Thành xin đưa ra những thực trạng hiện nay; những quy định về phân bón giả và phương hướng phần nào có thể ứng phó với nạn phân bón giả hiện nay.
- Thực trạng
Trước con số mỗi năm phải tiêu thụ một lượng lớn phân bón đến thế. Trong đó khoảng 50% số phân bón trên thị trường có nguy cơ là hàng kém chất lượng. Hiện tại, cũng đã có một số văn bản quy định liên quan đến phân bón giả.
Như Nghị định 84/2019/NĐ-CP về quản lý phân bón có đưa ra điểm mới về điều khoản phân bón giả. Tại Nghị định có quy định về khái niệm phân bón giả như sau: Phân bón giả về chất lượng là phân bón có một hoặc nhiều chỉ tiêu chất lượng chính chỉ đạt mức từ 70% trở xuống so với mức đăng ký trong Quyết định công nhận phân bón lưu hành tại Việt Nam (trừ chỉ tiêu chất lượng chính là vi sinh vật).[2] Ví dụ: Đối với phân NPK, thì hàm lượng chính là N (Đạm), P (Lân), K (Kali) và nguyên tố dinh dưỡng trung lượng. Trong trường hợp N, P đạt chỉ tiêu chất lượng nhưng chỉ có K không đạt mức như quy định thì được xem là phân bón giả. Tuy nhiên, vẫn chưa có quy định cụ thể nào giải quyết được những bất cập về nạn phân bón giả như hiện nay.
Có nhiều cách lý giải “Vì sao phân bón giả lại tràn lan như vậy?”
– Nhiều tổ chức, cá nhân đăng kí các chủng loại phân bón quá nhiều khiến việc quản lý khó khăn.
– Rất khó để phân biệt phân bón nào là giả bằng mắt thường. Thông thường, khi người dân mua và phải dùng một khoảng thời gian thì mới biết là hàng kém chất lượng. Và việc thu hồi rất khó thực hiện.
– Các đại lý phân phối là những nguyên do chính khiến các sản phẩm phân bón kém chất lượng trôi nổi mọi miền nông thôn. Các doanh nghiệp làm ăn gian dối thường đưa các mức chiết khấu cao, nhiều ưu đãi hấp dẫn để thu hút nhà phân phối. Từ đó, các đại lý sẽ ưu tiên giới thiệu các sản phẩm phân bón này cho người mua.
Hậu quả mà phân bón giả mang lại rất lớn. Phân bón giả đang làm cho nông sản của người nông dân, của các doanh nghiệp bị giảm uy tín, từ đó làm giảm tính cạnh tranh. Ngoài ra, còn tác động rất lớn đến đời sống kinh tế người nông dân do đất bị bạc màu, thiếu chất dinh dưỡng. Phải mất thời gian, tiền của để tái tạo lại. Đặc biệt hơn là gây ô nhiễm môi trường nước, đất và nguy hại đến sự phát triển bền vững của nền nông nghiệp Việt Nam.
- Xử lý vi phạm
Căn cứ Luật Trồng trọt, có quy định về nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân sản xuất phân bón đó là thu hồi, xử lý phân bón không đảm bảo chất lượng và bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật[3]. Bên cạnh đó cũng quy định nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân buôn bán phân bón là bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật[4]
Nghị định 55/2018/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phân bón. Mức phạt tiền tối đa cho hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực phân bón đối với cá nhân là 100.000.000 đồng, đối với tổ chức là 200.000.000 đồng.
Tội sản xuất, buôn bán hàng giả[5] cũng được quy định tại Bộ luật Hình sự. Theo đó, có các mức xử phạt tương ứng như: phạt tù, phạt tiền đối với từng trường hợp. Ngoài ra, còn có các hình phạt bổ sung như cấm đảm nhiệm chức vụ; cấm hành nghề hoặc cấm kinh doanh; cấm làm một công việc hoặc hoạt động trong một lĩnh vực nhất định; tịch thu tài sản. Cho thấy mức xử phạt mạnh tay và mang tính chất răn đe rất cao; mục đích để bảo vệ sức khỏe, tài sản người tiêu dùng và các doanh nghiệp chân chính.
Nhằm cụ thể hóa hơn, Bộ luật Hình sự còn có quy định rõ ràng đối với Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là phân bón[6]. Sau đây là bảng hệ thống hành vi và mức xử phạt:
| Hành vi | Mức xử phạt | |||||
| Cá nhân | Pháp nhân thương mại | |||||
| Hàng giả tương đương với số lượng hàng thật | Phạt từ 100.000.000 – 1.000.000.000 đồng
Phạt tù từ 01 – 05 năm | Phạt từ 1.000.000.000 – 3.000.000.000 đồng | ||||
| Hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá | Từ 30.000.000 – dưới 1.000.000.000 đồng | Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này | ||||
| Đã bị xử phạt vi phạm hành chính tại các Điều 189, 190, 191, 192, 193, 194, 196 và 200 (BLHS) | ||||||
| Kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm | ||||||
Dưới 30.000.000 đồng | ||||||
| Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 – dưới 500.000 đồng | ||||||
| Thu lợi bất chính từ 50.000.000 – dưới 100.000.000 đồng. | ||||||
| a) Có tổ chức; b) Có tính chất chuyên nghiệp; c) Tái phạm nguy hiểm; d) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn; đ) Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức; e) Buôn bán qua biên giới; | Phạt tù từ 05 – 10 năm | Phạt từ 3.000.000.000 – 6.000.000.000 đồng (tại các điểm a, b, c, e, g, h, i) | ||||
| g) Hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng | Từ 150.000.000 – dưới 500.000.000 đồng | |||||
| h) Gây thiệt hại về tài sản | Từ 500.000.000 – dưới 1.500.000.000 đồng | |||||
| i) Thu lợi bất chính | Từ 100.000.000 – dưới 500.000.000 đồng | |||||
| Hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng
| 500.000.000 đồng trở lên | Phạt tù từ 10 – 15 năm | Phạt từ 6.000.000.000 – 9.000.000.000 đồng | |||
| Gây thiệt hại về tài sản | Từ 1.500.000.000 – 3.000.000 đồng | |||||
| Thu lợi bất chính | Từ 500.000.000 – dưới 2.000.000.000 đồng | |||||
| Gây thiệt hại về tài sản
| 3.000.000.000 đồng trở lên
| Phạt tù từ 15 – 20 năm | Phạt từ 9.000.000.000 – 15.000.000.000 đồng Hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 03 năm | |||
| Thu lợi bất chính
| 2.000.000.000 đồng trở lên | |||||
| Gây thiệt hại hoặc có khả năng thực tế gây thiệt hại đến tính mạng của nhiều người Gây sự cố môi trường hoặc gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội và không có khả năng khắc phục hậu quả gây ra | Đình chỉ hoạt động vĩnh viễn | |||||
Ngoài ra còn có Hình phạt bổ sung:
– Cá nhân còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 – 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.[7]
– Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 – 300.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.[8]
3) Cách đề phòng
Thứ nhất, không nên ham rẻ và khuyến mại. Giữa một “rừng” phân bón, nào là hàng nhập, hàng nội địa; biết bao hình dáng, bao bì, chủng loại đa dạng; lời quảng cáo hấp dẫn. Việc làm giả là rất dễ dàng, nhìn bằng mắt là không thể phát hiện. Tuy nhiên, những cơ sở sản xuất, buôn bán phân bón giả sẽ luôn tìm cách móc nối với các đại lý. Như đưa ra chiết khấu cao; tạo ra nhiều chương trình khuyến mại, vô cùng hấp dẫn đối với người dân. Do đó, người dân phải luôn tỉnh táo, tìm hiểu rõ trước khi mua.
Thứ hai, không mua phân vón cục, chảy nước, bao bì không ghi rõ thành phần, không có nhãn mác. Đó dường như là những đặc điểm bên ngoài bằng mắt thường có thể nhận biết. Còn chất lượng bên trong ta vẫn không thể đánh giá được trừ phi sử dụng. Ngoài ra, người dân nên lựa chọn những đại lý vật tư nông nghiệp uy tín, lâu năm trong kinh doanh, hoặc mua những đại lý dám cam kết chất lượng phân bón đảm bảo kết quả thu hoạch tốt mới thanh toán tiền; không mua những nơi tự phát và không rõ ràng.
Thứ ba, người dân nên giữ lại bao bì phân bón làm “vật chứng” nếu có xảy ra việc gì để có thể yêu cầu bồi thường. Vì trên bao bì sẽ ghi rõ thành phần; tên, địa chỉ, số điện thoại của cơ sở sản xuất,…
Những cách đề phòng trên chỉ là tạm thời không thể có tác dụng lâu dài. Vẫn cần phải đòi hỏi sự can thiệp của các địa phương, cơ quan chức năng trong công tác kiểm soát, kiểm tra điều kiện buôn bán, sản xuất và chất lượng phân bón.
Thực tế, vấn nạn về phân bón giả vẫn chưa có cách giải quyết hợp lí và hiệu quả. Mặc dù Nghị định 84/2019/NĐ-CP về quản lý phân bón mới có hiệu lực đầu năm 2020, nhưng Nghị định chủ yếu tập trung giảm bớt thủ tục hành chính cho các doanh nghiệp.
Luật Nghiệp Thành mong rằng sẽ có giải pháp loại bỏ các sản phẩm phân bón kém chất lượng ra khỏi thị trường hiệu quả. Mang lại sự tin tưởng cho người nông dân tiếp tục an tâm sản xuất.
Bạn đọc có thể tìm hiểu bài viết liên quan
Sản xuất hàng giả không có giá trị sử dụng, công dụng.
Hành vi sản xuất hàng giả mạo nhãn, bao bì hàng hóa.
Kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng.
Trên đây là nội dung tư vấn về “Xử phạt kinh doanh phân bón giả”.
Nếu các bạn thấy bài viết hữu ích thì Bạn cùng chúng tôi lan tỏa tri thức cho Cộng đồng bằng cách nhấn “Chia sẻ” bài viết này.
Luật Nghiệp Thành cảm ơn các bạn đã xem, chia sẻ và mong nhận được phản hồi, góp ý bổ sung.
Biên tập: Nguyễn Linh Chi.
Luật sư hướng dẫn: Nguyễn Ngọc Thuận.
[1] Thống kê của Bộ Công Thương
[2] ĐIỀU 2.8 NĐ 84/2019
[3] ĐIỀU 50.2.d Luật Trồng trọt 2018
[4] ĐIỀU 51.2.e Luật Trồng trọt 2018
[5] ĐIỀU 192 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017)
[6] ĐIỀU 195 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017)
[7] ĐIỀU 195.5 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017)
[8] ĐIỂU 195.6.e BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017)
