Đại lý độc quyền mua bán hàng hóa được hiểu là bên giao đại lý và bên đại lý thoả thuận việc bên đại lý nhân danh chính mình mua, bán hàng hoá cho bên giao đại lý hoặc cung ứng dịch vụ của bên giao đại lý cho khách hàng để hưởng thù lao[1]. Hai bên thỏa thuận ký kết với nhau những điều khoản liên quan thông qua hợp đồng đại lý độc quyền. Bản chất hợp đồng đại lý là hợp đồng cung ứng dịch vụ trung gian thương mại. Tức là, bên đại lý nhận được ủy quyền của bên giao đại lý trong việc định đoạt hàng hóa và nhân danh chính mình thực hiện việc định đoạt hàng hóa vì lợi ích của bên giao đại lý. Ví dụ, nhãn hàng Coca Cola giao cho nhà phân phối A bán sản phẩm của Coca Cola sản xuất ra.
Đại lý độc quyền mua bán hàng hóa là một hình thức của đại lý thương mại nhưng có đặc điểm riêng đó là trong một khu vực địa lý thì bên giao đại lý chỉ giao cho một đại lý mua, bán một hoặc một số sản phẩm của họ[2]. Giả sử, bạn ký hợp đồng đại lý độc quyền với Coca Cola cho sản phẩm nước Coca Cola trên địa bàn Quận 7 – Tp.HCM thì Coca Cola không thể giao hàng các sản phẩm do Coca Cola sản xuất cho một đại lý khác cũng trên địa bàn Quận 7.
Việc ký kết hợp đồng đại lý độc quyền mang lại lợi ích cho cả đôi bên tham gia hợp đồng. Ví dụ, một sản phẩm của một nhãn hàng nào đó ở nước ngoài muốn kinh doanh tại Việt Nam, tuy nhiên họ lại không biết về phong tục, thói quen tiêu dùng các vùng miền tại Việt Nam như thế nào, nhu cầu sử dụng sản phẩm ra sao. Do đó, họ rất cần một đại lý đủ mạnh, am hiểu thói quen tiêu dùng tại mỗi khu vực giúp họ phân phối sản phẩm ra thị trường một cách nhanh nhất. Còn bên đại lý lại được hưởng lợi ích nào đó từ phía giao đại lý như thù lao do làm đại lý, chiết khấu cao hơn, cơ hội đầu tư cơ sở vật chất, bảng hiệu quảng cáo và các chương trình khuyến mại,… để giúp mở rộng quy mô kinh doanh hơn.
Một hợp đồng đại lý độc quyền được quy định khá là chặt chẽ, ràng buộc các bên. Chủ yếu để các bên tuân thủ đúng hợp đồng như đã thỏa thuận.Về việc hưởng thù lao đại lý, bên đại lý sẽ được nhận thù lao cho việc làm đại lý của mình. Có hai loại thù lao khi ký kết hợp đồng đại lý độc quyền là thù lao được trả bằng hình thức hưởng hoa hồng và hưởng chênh lệch giá. Thù lao hưởng hoa hồng được tính dựa trên bên giao đại lý đã ấn định mức giá bán nhất định (bán đúng giá). Bên đại lý chỉ việc hưởng phần trăm hoa hồng trên doanh số sản phẩm bán được. Còn đối với chênh lệch giá thì bên giao đại lý chỉ ấn định giá giao cho bên đại lý còn bên đại lý có quyền bán với giá cao hơn để hưởng phần chênh lệch giá. Tuy nhiên, điểm bất lợi cho cả 2 bên, bên giao đại lý khi sử dụng hình thức thù lao chênh lệch giá là có thể bên đại lý có thể bán với giá cao hơn rất nhiều để hưởng phần chênh lệch nhiều hơn so với sản phần tương tự của nhãn hàng khác, lúc này, người tiêu dùng sẽ lựa chọn sản phẩm rẻ hơn gây thiệt hại cho bên giao đại lý. Bên đại lý thì phải tự bỏ vốn ra nhiều để bao tiêu hàng đạt chỉ tiêu được làm đại lý độc quyền.
Thời hạn đại lý được kết thúc dựa trên thỏa thuận của các bên nhưng ít nhất phải trên 60 ngày, kể từ khi một trong hai bên thông báo bằng văn bản cho bên còn lại về việc chấm dứt hợp đồng đại lý này. Nếu bên giao đại lý thực hiện thông báo chấp dứt hợp đồng trong trường hợp nêu trên thì bên đại lý được yêu cầu bồi thường:
- 1 tháng thù lao trên mỗi năm làm đại lý cho bên kia;
- Nếu thời gian làm đại lý dưới 1 năm thì sẽ được bồi thường 1 tháng thù lao.
Tranh chấp về hợp đồng đại lý giữa 2 bên là thương nhân thuộc tranh chấp thương mại. Khi có tranh chấp xảy ra, một trong các bên được quyền khởi kiện ra tòa án hoặc trung tâm trọng tài để giải quyết.
Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Nghiệp Thành về đại lý mua bán hàng hóa độc quyền.
Nếu các bạn thấy bài viết hữu ích thì Bạn cùng chúng tôi lan tỏa tri thức cho Cộng đồng bằng cách nhấn “Chia sẻ” bài viết này.
Luật Nghiệp Thành cảm ơn các bạn đã xem, chia sẻ và mong nhận được phản hồi, góp ý bổ sung.
Biên tập: Tổng hợp
[1] Điều 166 LTM 2005
[2] Điều 169.2 LTM 2005
