Người Việt định cư ở nước ngoài hồi hương: thủ tục xác nhận quốc tịch, đăng ký thường trú, làm thẻ căn cước
Người Việt định cư ở nước ngoài hồi hương: thủ tục xác nhận quốc tịch, đăng ký thường trú, làm thẻ căn cước
Tình huống: Tôi rời Việt Nam từ năm 1978, để theo gia đình sang nước ngoài định cư. Nay đã đến lúc tôi trở về quê hương để sống gần người thân, gia đình – nơi chôn nhau cắt rốn của mình. Tuy nhiên, hiện tôi nhập cảnh bằng hộ chiếu và visa nước ngoài, cư trú bằng diện tạm trú như một người nước ngoài ở Việt Nam. Tôi rất mong được tìm lại quốc tịch Việt Nam, cấp thẻ căn cước, đăng ký thường trú để sống như bao công dân khác trong nước. Kính mong Luật sư hỗ trợ giúp tôi.
Nỗi niềm chung của nhiều người Việt xa xứ
Rất nhiều người Việt Nam định cư ở nước ngoài sau một thời gian dài sống xa quê hương đều mong muốn được trở về quê cha đất tổ – để sống bên cạnh gia đình, tận hưởng những năm tháng tuổi già, hay tìm lại gốc gác của mình. Thế nhưng không ít người trong số họ lo ngại bản thân đã có quốc tịch nước ngoài, sẽ khó được xác nhận thêm quốc tịch Việt Nam, hay trước đây rời Việt Nam bằng con đường không chính thống dẫn đến việc làm lại giấy tờ, làm thủ tục hồi hương rắc rối.
Bên cạnh đó, cũng không ít trường hợp người Việt Nam định cư ở nước ngoài đã trở về Việt Nam sinh sống, làm việc, cống hiến suốt hàng chục năm qua, nhưng hiện vẫn đang cư trú bằng thẻ tạm trú, nhập cảnh bằng hộ chiếu nước ngoài, visa có thời hạn, hằng năm lại phải ra nước ngoài để nhập cảnh trở lại nhằm gia hạn visa. Họ là người Việt sống tại Việt Nam, nói tiếng Việt, gắn bó với đất nước – nhưng trên giấy tờ pháp lý, lại giống như một người nước ngoài.
Chính vì chưa được công nhận là công dân Việt Nam, nên không thể làm thẻ căn cước, hạn chế trong việc đứng tên sở hữu nhà đất hay hưởng những phúc lợi bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp khi đi làm… Điều đó khiến rất nhiều người Việt Nam định cư ở nước ngoài khi trở về nước rất khao khát được xác nhận lại quốc tịch, đăng ký thường trú, làm thẻ căn cước để thật sự trở thành một công dân Việt Nam đúng nghĩa, giống như nguyện vọng của bạn trong tình huống trên.
Kiều bào có thể xác nhận lại quốc tịch Việt Nam, đăng ký thường trú và cấp thẻ căn cước như công dân trong nước
Thứ nhất, về quốc tịch Việt Nam
Đa số kiều bào lo lắng rằng:
– Mình đã rời Việt Nam quá lâu (từ 40–50 năm về trước),
– Mình rời Việt Nam bằng con đường không chính thống,
– Mình đã mang quốc tịch nước ngoài…
…thì sẽ không còn quốc tịch Việt Nam.
Tuy nhiên, đó là suy nghĩ chưa chính xác. Nhà nước Việt Nam hiện xem “người Việt Nam ở nước ngoài là một phần máu thịt của dân tộc”. Vì vậy, Việt Nam hiện có chính sách, quy định tạo điều kiện để kiều bào hồi hương và xác lập lại quốc tịch. Theo đó, người Việt Nam định cư ở nước ngoài nếu chưa mất quốc tịch Việt Nam (không thuộc trường hợp thôi quốc tịch, tước quốc tịch…) thì sẽ vẫn còn quốc tịch Việt Nam[1].
Việc cần làm là thực hiện thủ tục xin xác nhận có quốc tịch Việt Nam tại các Sở Tư pháp trong nước hoặc cơ quan đại sứ quán Việt Nam tại nước ngoài.
Thứ hai, về đăng ký thường trú
Sau khi được xác nhận có quốc tịch Việt Nam, kiều bào sẽ có quyền làm thủ tục xin đồng ý giải quyết thường trú và tiến hành đăng ký thường trú như mọi công dân Việt Nam[2].
Tuy nhiên, từ kinh nghiệm của Luật Nghiệp Thành hỗ trợ cho nhiều khách hàng là kiều bào đăng ký thường trú khi trở về Việt Nam sinh sống. Chúng tôi nhận thấy một khó khăn khá phổ biến mà đa số kiều bào gặp phải.
Trước đây khi rời khỏi Việt Nam, đa số kiều bào thường không thực hiện thủ tục xóa đăng ký thường trú. Sau này, khi vắng mặt tại địa phương lâu, công an địa phương sẽ tự động gạch tên khỏi sổ hộ khẩu mà không ghi rõ lý do. Dẫn đến nay khi đăng ký thường trú mới, hồ sơ thường bị trả về với lý do “không rõ nơi chuyển đến” hoặc “không đủ căn cứ xác minh nơi cư trú trước đây”.
Nguyên nhân là do trong thời gian ra ngước ngoài, hệ thống cư trú của cơ quan công an không có dữ liệu, thông tin kiều bào đã ở đâu, làm gì dẫn đến thiếu thông tin, không thể đăng ký thường trú mới. Để giải quyết, kiều bào phải quay về công an địa phương nơi thường trú cũ trước khi rời khỏi Việt Nam nhờ hỗ trợ xác minh và phục hồi đăng ký thường trú tại đó.
Thứ ba, về cấp căn cước, hộ chiếu
Sau khi giải quyết được việc đăng ký thường trú, lúc này kiều bào sẽ đủ điều kiện được cấp thẻ căn cước. Tiến hành cấp thẻ căn cước tại các Đội cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội trực thuộc công an tỉnh/thành phố. Sau đó, tiến hành làm thủ tục cấp hộ chiếu Việt Nam.
Như vậy, người Việt Nam định cư ở nước ngoài khi trở về quê hương sinh sống, làm việc hoàn toàn có đủ điều kiện để được xác nhận lại quốc tịch Việt Nam, được đăng ký thường trú, cấp thẻ căn cước, hộ chiếu như một công dân Việt Nam trong nước. Và nhà nước Việt Nam hiện có chủ trương, chính sách thuận lợi để tạo điều kiện cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài trở về quê hương cống hiến cho đất nước.
Trên đây là nội dung tư vấn về “Người Việt định cư ở nước ngoài hồi hương: thủ tục xác nhận quốc tịch, đăng ký thường trú, làm thẻ căn cước”
Nếu các bạn cảm thấy bài viết hữu ích thì Bạn cùng chúng tôi lan toả tri thức cho Cộng đồng bằng cách nhấn “Chia sẻ” bài viết này.
Luật Nghiệp Thành cảm ơn các bạn đã xem và mong nhận được phản hồi và góp ý bổ sung.
Biên tập: Lê Tiến Thành
Người kiểm duyệt: Luật sư Thuận
[1] Điều 1.1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam có hiệu lực từ ngày 24/06/2014
[2] Điều 9 Thông tư 55/2021/TT-BCA và Điều 1.5 Thông tư 66/2023/TT-BCA
