Bảo vệ bí mật kinh doanh khi nhận sự chủ chốt nghỉ việc
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, sự ra đi của một nhân sự chủ chốt, người nắm giữ công thức kỹ thuật, dữ liệu, chiến lược kinh doanh cốt lõi, không đơn thuần là một tổn thất về nhân sự. Đó có thể là nguy cơ rò rỉ bí mật kinh doanh (BMKD), làm lung lay cả nền tảng cạnh tranh của doanh nghiệp, đặc biệt khi người này đầu quân cho đối thủ trực tiếp.
1. Bí mật kinh doanh: Tài sản chiến lược và rủi ro khi nhân sự chủ chốt rời đi:
Trước hết, cần khẳng định BMKD là tài sản cực kỳ quan trọng, là lợi thế cạnh tranh, là thành quả của bao công sức và chi phí đầu tư. Theo quy định một thông tin được coi là bí mật kinh doanh khi đáp ứng đủ 3 điều kiện:[1] (i) Thông tin chưa được công khai và không dễ dàng tiếp cận; (ii) Mang lợi thế thương mại cho người nắm giữ; (iii) Được chủ sở hữu bảo vệ bằng các biện pháp cần thiết.
Trong thực tiễn, BMKD có thể bao gồm: công thức sản xuất, phương pháp kỹ thuật, chiến lược phát triển sản phẩm, danh sách khách hàng trọng yếu, hồ sơ định giá, dữ liệu phân tích…
Khi nhân sự chủ chốt, đặc biệt là những người ở vị trí như trưởng nhóm, giám đốc điều hành nghỉ việc, rủi ro mất mát BMKD là rất lớn, có thể kể đến: (i) Mất lợi thế cạnh tranh vào tay đối thủ; (ii) Thiệt hại tài chính trực tiếp và gián tiếp; (iii) Lãng phí công sức, chi phí đầu tư vào nghiên cứu và phát triển.
2. Các biện pháp bảo vệ bí mật kinh doanh chủ động:
(i) Ký thỏa thuận bảo mật thông tin:
Ngay từ khi tuyển dụng, đặc biệt với các vị trí có khả năng tiếp cận BMKD. Thỏa thuận bảo mật cần định nghĩa rõ ràng, cụ thể những thông tin nào là BMKD của công ty; nghĩa vụ bảo mật của người lao động (trong cả thời gian làm việc và một khoảng thời gian hợp lý sau khi nghỉ việc); các biện pháp xử lý khi có vi phạm.
(ii) Ký thỏa thuận không cạnh tranh:
Hạn chế nhân sự chủ chốt làm việc cho đối thủ cạnh tranh trực tiếp trong một khoảng thời gian nhất định sau khi nghỉ việc. Tuy nhiên hiện nay, pháp luật chưa có quy định rõ ràng và tòa án thường có xu hướng bảo vệ quyền tự do làm việc của người lao động. Do đó để thỏa thuận tăng tính khả thi cần quy rõ về phạm vi hạn chế (thời gian, địa lý, lĩnh vực) và cần có “sự đền bù” thỏa đáng cho người lao động trong thời gian họ bị ràng buộc bởi (ví dụ: một khoản trợ cấp). Nếu không, thỏa thuận rất dễ bị vô hiệu.
3. Quy trình bàn giao và nghỉ việc chặt chẽ:
(i) Bàn giao toàn diện: Không chỉ là công việc, mà còn là tài liệu, kiến thức liên quan. Lập biên bản bàn giao chi tiết.
(ii) Thu hồi tài sản: Laptop, điện thoại, USB, tài liệu cứng/mềm, thẻ ra vào (của doanh nghiệp)
(iii) Vô hiệu hóa quyền truy cập: Khóa tài khoản email, hệ thống nội bộ, phần mềm… ngay khi nhân sự chính thức nghỉ.
(iv) Phỏng vấn nghỉ việc: Không chỉ là thủ tục, đây là cơ hội để nhắc nhở lại bằng văn bản về các nghĩa vụ bảo mật đã ký kết. Tìm hiểu (một cách khéo léo) về dự định tương lai của nhân viên và ghi nhận lại các ý kiến, phản hồi.
Bảo vệ bí mật kinh doanh khi nhân sự chủ chốt nghỉ việc là một bài toán phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp của nhiều yếu tố: từ pháp lý, kỹ thuật, quy trình đến văn hóa doanh nghiệp. Bằng việc chủ động xây dựng một “bức tường lửa” vững chắc và có kế hoạch ứng phó kịp thời, doanh nghiệp có thể giảm thiểu tối đa rủi ro, bảo vệ thành quả và duy trì lợi thế cạnh tranh trên thị trường.
Trên đây là nội dung tư vấn về: “Bảo vệ bí mật kinh doanh khi nhận sự chủ chốt nghỉ việc”.
Nếu các bạn thấy bài viết hữu ích thì Bạn cùng chúng tôi lan tỏa tri thức cho Cộng đồng bằng cách nhấn “Chia sẻ” bài viết này.
Luật Nghiệp Thành cảm ơn các bạn đã xem và mong nhận được phản hồi, góp ý bổ sung.
Biên tập: Nguyễn Minh Hoàng
Người kiểm duyệt: Nguyễn Linh Chi
[1] Điều 4.23, Điều 84 Luật Sở hữu trí tuệ.
